Cumhuriyet Gazetesi İçin Türey Köse'nin Röportajı
Nergiz Savran Ovacık, 3 ay Güney Amerika’da tek başına dolaÅŸtı
Tek başına Latin Amerika’da bir kadın gezgin
Beyaz başörtülü kadınlarla slogan atmak, Llosa’nın balkon konuÅŸmasını dinlemek
Nergiz Savran Ovacık, “ODTÃœ’lü, 68’li, feminist, savaÅŸ karşıtı, çevreci” bir kadın. Endüstri mühendisi olarak uzun ve aktif bir iÅŸ yaÅŸamının ardından emekli olunca kendini tamamen yollara vurdu. Bugüne dek 45 ülkeye gitmiÅŸ. Son olarak da 3 ay boyunca Bolivya, Peru, Åžili, Arjantin’i tek başına gezdi. Hostellerde hiç tanımadığı insanlarla beraber kaldı; zaman zaman Kore’li, Meksikalı, Hollandalı, Arajantinli, Avusturalyalı yol arkadaÅŸları oldu. Çölleri, kumulları, okyanusları, yüzen adaları, kanyonları, Ä°nka tapınaklarını gezdi; sokaklarda dans etti, Buenos Aires’te beyaz baÅŸ örtülü annelerle beraber slogan attı. Gezi boyunca bir blog oluÅŸturarak
( http://nergizovacik.blogspot.com) dostları için “canlı yayın” da yaptı. Nergiz Savran Ovacık, yollara düşme nedenlerini, izlenimlerini ve bazı anılarını anlattı.
Yollara düşmenin temel motivasyonu ne?
Benim için seyahat etmek farklı kültürleri tanımak ve anlamak demek. Bu arada tabi ki oralarda özel turistik yerleri de geziyorum. Bence hayaller çok önemlidir. Maalesef bazıları gerçekleÅŸmiyebilir ama bazıları da gerçekleÅŸebilir. Benim de sırt çantamı alıp altı ay Latin Amerika’yı gezmek yıllardır hayalim olmuÅŸtur. Bir gün farkettim ki bu hayalimi gereksiz bir ÅŸekilde erteliyorum. Bunu farketmemde son zamanlarda kaybettiÄŸim sevdiklerimin etkisi oldu. Ä°spanyolca derslerimi tamamlamadan yola çıkmaya karar verdim. Ama benim karar vermem iÅŸi çözmedi. Elimi kırdığım için gezimi bir ay ertelemek zorunda kaldım. Ve süresini de altı aydan üç aya indirmek zorunda kaldım.
Ne zaman “turist” olmaktan “gezgin” olmaya geçtin?
1999 yılında fotoÄŸraf evinin düzenlediÄŸi Özcan Yurdalan’nın rehberliÄŸinde Sarı otobüsle 5 haftalık Ä°stanbul Nepal gezimden sonra turist olarak gezmek artık bana cazip gelmemeye baÅŸladı. Ondan sonra Yemen gibi çok özel yerler dışında ya küçük gruplarla kendi gezi programımızı yaparak gezmeye gayret ettim. Tek başıma yaptığım en uzun gezi bu son Latin Amerika gezimdi.
“68’li, feminist, savaÅŸ karşıtı, çevreci” sıfatlarına bir de “gezgin”i ekledin. Bu sıfatları taşıyan bir kadın dünyayı gezerken -diÄŸer turistlerden, gezginlerden farklı olarak- özellikle neleri algılıyor, nerelere takılıyor?
Sanırım gezdiÄŸim yerlerde klasik müzeler ve binalardan çok orada bana anlamlı gelen insanlarla ilgilenmek ve zaman geçirmek daha önemli oluyor. ÖrneÄŸin Buenos Aires’de vaktimin sınırlı olmasına raÄŸmen Plaza da Mayo annelerinin gösterisine gitmek (bizim Cumartesi annelerinin ilham kaynağı olan beyaz baÅŸ örtülü anneler) ya da piknik davetine katılmak için kalma süreni uzatmak veya Neruda’danın evini ziyaret etmek için yolunu deÄŸiÅŸtirmek veya o bölgedeki kadınlara, sosyalistlere dair bilgileri edinmek. Buenos Aires’te Plaza de Mayo annelerine -artık onlara anneanne demek gerekiyor- gittim. Bu tarih yazan insanları görmek için Buenos Aires deki programımı bir hafta uzattım. Beyaz başörtüleri ile anneler geliyorlar. Pankartlarını açıp yürüyorlar. “Dikkat dikkat kaybolanların idealleri hala yaşıyor” diye slogan atıyorlar. Meydana gelen diÄŸer kiÅŸiler de “Meydanın anneleri halk sizi kucaklıyor” diye onlara sesliyor. Anneler çok yaÅŸlanmış. Bazıları torunlarının kollarında yürüyorlar. Ä°nanılmaz duygusal anlar benim için . Tabi ben bir sulu gözlü olarak aÄŸlıyorum bol bol. Annelerle meydanın etrafında dönüyorum ve slogan atıyorum.
Güney Amerika’da 3 ayı özetlemek zor elbette. Ama bu seyahatte sana en çarpıcı, etkileyici gelen ne oldu?
Beni en fazla etkileyen konulardan biri bu ülkelerdeki diktatörlerin hemen hepsinin cezalandırılıp yaşlarına bakılmadan hapise atılmış olmaları.
Ä°kincisi de Ä°spanyollar 16. yüzyıldan itibaren Latin Amerikayı iÅŸgal ediyorlar. Yerli halkı zorla hırıstıyan yapıyorlar. Åžehirlerin meydanlarına kocaman kiliseler inÅŸa edip siyah Ä°sa heykelleri koyuyuyorlar, ana altara Ä°nka ve Maya’ların pachamama dedikleri toprak anayı anımsatan meryemi koyuyuyorlar. Aradan yıllar geçmesine raÄŸmen halk eski geleneklerini unutmuyor ve eski ritüellerini sürdürüyor. Yeni bir ofis açarken ÅŸahit olduÄŸum seromoni, karnaval ÅŸenlikleri gibi La Paz’daki büyücüler çarşısı da bunun en güzel örneÄŸi.
Yalnız bir kadın olarak seyahat etmek, zor değil mi? Güney Amerika gezisinde seni ürküten, tedirgin eden bir şeyler oldu mu?
Bu kadar uzun bir geziyi ilk defa tek başıma yaptım. Benden önce iki kadın arkadaşımın –benden çok genç olsa da- benzer geziyi yapmış olmaları beni cesaretlendirdi. Açıkcası yolda tanıştığım arkadaÅŸlarım yaÅŸ ortalaması 25’i geçmedi ama çok iyi dostlar edindim. Gezi sırasında diÄŸer gezginlerden pekçok hırsızlık olayları dinledim. Bu yüzden geceleri çok fazla tek başıma sokaklarda dolaÅŸmamaya dikkat ettim. Bilgisayarımı ve fotoÄŸraf makinamı korumaya çalıştım. Kaldığım hostellerde bavulumu devamlı kilitli tuttum. Peru’da ünlü kaplıcalarda belediye tarafında iÅŸetilen kaplıcaların kasasına eÅŸyalarımı koydum. Biraz şüpheleniyorum zira kasayı kilitleyen kadın arkasını dönüp kilitliyor. Nitekim yanılmıyorum çıkınca bakıyorum ki para çantandam 100 TL kadar eksik.Yaygara yapıyorum tabi. Kadının nöbeti deÄŸiÅŸtiÄŸi için bekliyorum kadın geliyor ve tabi inkar ediyor. Ben yılmıyorum önce belediyeye gidip muhteÅŸem Ä°spanyolcamla ordaki yetkililere anlatıyorum ki bu önemli bir konu, belediyenin prestiji. Oradan polise. Bütün günüm de yanıyor bu arada tabi sonuç sıfır. Ancak bu yolculukta epey bir ÅŸey kaybettiÄŸimden artık böyle ÅŸeyler için canımı sıkmamayı öğrendiÄŸim için keyfimi kaçırmıyorum.
Kentlerin turistlere gösterilen dışındaki yüzünü ne ölçüde görebiliyorsun, nüfuz edebiliyorsun? Müzeler, şahane manzaralar dışında o ülkenin insanıyla ne ölçüde ilişki kurulabiliyor? Politik tanışma, tartışma oluyor mu?
Evet oluyor . Bence gezinin en keyifli yanı oydu. Yalnız o ülkenin değil yolda karşılaştığın diğer ülkelerin gezginleriyle de tanışıp birebir ilişki kurabiliyor ve tartışabiliyorsun. Örneğin pekçok İsrailli gençle tanışıp tartıştım. Gezginlerin kurduğu benim bildiğim iki gönüllü grup var. Couchserving ve hospitalityclup. Bu gruplara üye olursanız geziniz sırasında sizi misafir edecek kişiler bulabiliyorsunuz. Böylece o kültürü daha yakından tanıma imkanınız oluyor. Siz de imkanınız varsa evinizde gezginleri misafir ediyor dayanışmaya katılıyorsunuz. Gezide zaman zaman bu sitelerden tanıştığım insanların evlerinde kaldım. Bu da çok keyifliydi. Kitaplarda olmayan lokal yerleri ziyaret etme, o insanların hayatlarını paylaşma, ülkenin durumu hakkında tartışma gibi olanaklarım oldu.
Yol tanışıklıkları arkadaşlığa dönüşüyor mu? İlişkinin sürdüğü kimseler oldu mu?
Ä°stanbul’a döner dönmez gezide tanıştığım Avustralyalı bir çift ve onların annesiyle kardeÅŸleri Ä°stanbul’a geldiler. Onları gezdirdim. Daha sonra da Foça’ya gelip 3 gün kaldılar. Ä°lk fırsatta ben de onları ziyaret edeceÄŸim. Yine gezide tanıştığım Meksikalı Manuel beni evine davet etti. Meksika’da onda kaldım.
Kentler demeyelim de ülkeler diyelim istersen. Yemen , Moğolistan ve Myanmar.
Gezgin olmak için çok para gerekiyor mu?
EÄŸer fazla lüks merakın yoksa Türkiye’de harcayacağın miktarın biraz üzerinde bir para ile çok rahat gezebilirsin. Hele Bolivya gibi, Vietnam gibi ülkelerde çok daha ucuza gezebilirsin.
Özellikler gençler arasında benim gibi gezen çok kiÅŸi var. Hatta onların bir de “sırtçantılılar” diye yazışma grubu var. Herhangi bir sorun olduÄŸunda oraya yazınca sana etraflı bilgi veriyorlar. Ama yine de Avrupalılar kadar çok deÄŸil. Kaldığım pek çok yerde bana “Tanıdığımız ilk Türk sensin” dediler. Ben de onlara hediye olarak Ä°stanbul kartpostalı verdim. Gezim sırasında iki kere Türklere rastladım. Biri Feyyaz. Dünyanın ucuna, ateÅŸ topraklarına giderken, Macellan boÄŸazını geçerken otobüste karşılaÅŸtık. Orada 3-4 günü beraber geçirdik sonra herkes yoluna devam etti. Bir de Cusco da bir Erdekli aile ile karşılaÅŸtım. Her kış bu tür geziler yapıyorlarmış.
Nobelli Llosa’nın balkon konuÅŸmasına da tanık olmuÅŸsun. Bir edebiyatçı oralarda bu kadar popüler olabiliyor mu?
Llosa Perulu bir yazar ve Peruluların övünç kaynağı. Ona Bizim Orhan Pamuk’a davrandığımız gibi davranmıyorlar. Llosa Arequipa’ya geldi diye bütün okullar tatil ediliyor. Bandoları ve flamalarıyla onu karşılayıp selamlıyorlar. Bütün yöneticiler ve halk onu sevinçle karşılıyor. Lima’da oturduÄŸu sokaÄŸa adını veriyorlar.
Sıradaki hayalin ne? Nerelere yol görünüyor?
Evet bir hayalim daha var. Bir yelkenli alıp keyfini çıkarmak. Bunun için de amatör denizcilik sertifikamı aldım. Geriye bir atla üç nal kaldı yani......
